Na-isoleren van baksteen gevelmetselwerk leidt tot ernstige vorstschade
Het isoleren van oudere woningen, wordt steeds meer toegepast. In verband met het verduurzamen van de woning, is het raadzaam om vooraf na te gaan, welke isolatiemethode hiervoor het meest geschikt is. En met welk isolatiemateriaal de beste isolatiewaarden kunnen worden behaald. Een van de fouten, die gemaakt worden bij het na-isoleren van spouwmuurconstructies, is het na-isoleren van niet-vorstbestendige gevels.
De luchtspouw bij deze spouwmuurconstructie is noodzakelijk en dient als ventilatie (zwak ventilerend) om het herhaaldelijk vochtig wordende baksteen buitenspouwblad te drogen en te voorkomen dat de bakstenen (langdurig) te nat worden en blijven tijdens vochtige weersomstandigheden. Door deze luchtspouw geheel te vullen met een na-isolatie (minerale wolvlokken), wordt de ventilatie in de spouw geblokkeerd.
Dit zorgt ervoor, dat het vocht wat (nog steeds) in de spouw terecht komt, door (langdurige) vochtbelasting (hemelwater door slagregen e.d.) nu niet meer verdwijnt, doordat de ventilatie in de spouw is verdwenen. Dit (langdurig) aanwezige vocht wordt opgenomen door de minerale wolvlokken. Dus hier treden sowieso een tweetal problemen op.
Het eerste probleem is, dat de na-isolatie dus steeds opnieuw vochtig wordt en op termijn zal gaan uitzakken en samenklonteren, waardoor de thermische werking aanzienlijk zal afnemen.
Het tweede probleem is, dat ook het baksteen buitenspouwblad langdurig vochtig blijft en nu van twee kanten (vanaf de binnenzijde, via de na-isolatie en vanaf de buitenzijde, via de natte weersomstandigheden) continu door vocht wordt belast en nat blijft.
Dit soort spouwmuurconstructies worden, mede vanwege de geringe spouwbreedte, de beperkte thermische verbetering (verhoging Rc-waarde) in combinatie met de hierboven omschreven vocht- en vorstschade, aan de buitenzijde geïsoleerd (buitengevel-isolatiesysteem). Dit voorkomt veel ellende.
Daarnaast is op de foto’s zichtbaar, dat het cementgebonden voegwerk van het baksteen gevelmetselwerk in het (nabije) verleden is vervangen. Dit is zichtbaar aan de (afwijkende) lichtgrijze kleurstelling. Het is mogelijk, dat er een verkeerde voegspecie is gebruikt, welke door de samenstelling juist vorstschade in de hand heeft gewerkt. Denk aan mortel op basis van het erg vorstgevoelige zavel (geen zand). Bij een niet-geïsoleerde spouw wordt de gevel van binnenuit opgewarmd en beschermd tegen vorst. Na het isoleren van de spouw verdwijnt deze binnenwarmte. Het vocht in de zavelmortel kan dan bevriezen en uitzetten, met schade tot gevolg.
Een andere mogelijkheid is, dat door de samenstelling van de voegspecie een te harde voeg (te hoge hardheidsklasse) is ontstaan/is toegepast. Door de ontstane beschadigingen aan de buitenste rand van de baksteen a.g.v. het mechanisch (machinaal) verwijderen van de oude (voormalige) voegen i.c.m. de te harde cementvoegen, zal de bakhuid rondom de baksteen (aan de voorzijde) versneld en als eerste eraf springen bij langdurige vochtbelasting. Zeker bij gevels, die geprojecteerd zijn op de meest ongunstige windrichting, het westen.
Daarbij is het zo, dat bij vochtindringing in het baksteen metselwerk, het vocht sneller via de voeg indringt dan via de baksteen. Dit verklaart ook, dat de cementvoegen lang nat blijven en bevriezen, waardoor de schade aan de baksteen als eerste ontstaat rondom de randen van de stenen.
Ook is het hydrofoberen van dit metselwerk niet aan te raden. De spouw (incl. het isolatiemateriaal) is en blijft nog (erg) vochtig. Als men in deze situatie de gevel hydrofobeert, dan vindt er een opsluiting van het aanwezige vocht plaats. Als gevolg hiervan zullen de bakstenen niet meer kunnen ademen, terwijl dit vocht echter wel wil uittreden. Hierdoor ontstaat er inwendige condensatie en zullen de bakstenen nog (veel) verder beschadigen (afspringen/afschilferen van de bakhuid).
Een mogelijke oplossing, die echter wel kostbaar en tijdrovend is, is het baksteen gevelmetselwerk insmeren met een bijenwas. Deze was is waterafstotend, maar wel ademend. Uiteindelijk zal het vocht (grotendeels) uit de spouw verdwijnen, terwijl indringing van ‘’nieuw’’ vocht wordt voorkomen en tegengehouden door de was. Echter is dit een kostbare oplossing, welke daarnaast ook nog elke 3 jaren dient te worden herhaald.
De les, die hieruit kan worden getrokken, is dat het in de meeste gevallen (zeer) onverstandig is om niet-vorstbestendige gevels, via de spouw te gaan na-isoleren. Indien dit wel noodzakelijk wordt geacht of erg gewenst is, dan is het raadzaam om u vooraf goed te laten adviseren door een specialist.
Fotografie bron: Nieman Kettlitz Gevel- en Dakadvies B.V.